Duurzame vergangkelijkheid de natuurbegrafenis

Onlangs zag ik de video van Vox over duurzaam sterven in Amerika. Niet alleen hoe we leven, maar ook hoe we sterven, heeft gevolgen voor de wereld die we achterlaten. Dat is ook de strekking van de film hieronder. Met de toename van het aantal mensen en dus het aantal toekomstige sterfgevallen, moeten we nadenken over hoe we onze dood verantwoord kunnen regelen. Uiteindelijk blijkt ook hiervoor de circulaire gedachte een uitkomst.

begraafplaats natuurbegrafenis natuurbegraven — Begraafplaats in volle stad Parijs

Alles op z’n tijd

Na wat gesprekken over dit onderwerp met anderen, denk ik dat de kunst zit in acceptatie. Zelf heb ik bij dit soort gesprekken nooit duidelijk kunnen kiezen tussen traditioneel begraven of cremeren. Het idee van een plek, waar mensen naar een steen of urn kunnen staren om aan mij te denken, heeft me nooit aangesproken. Ik heb mijn lichaam dan niet meer nodig, ik blijf dan liever in gedachte aanwezig dan in een steen of veredelde vaas. De keuze lijkt vooral te worden bepaald door de gedachte van ofwel uitstellen van verlies, of zo snel mogelijk voorbij willen laten gaan. Met balsemen of een oerdegelijke kist proberen we vast te houden aan wat er nog is. Bij een crematie willen we vooral zo snel mogelijk onze dierbare uit de weg zijn. Voor een ecologisch duurzame dood, kun je juist beter de natuur z’n gang te laten gaan. Misschien dwingt dat ons ook om de dood en vergankelijkheid te accepteren voor wat het is, onvermijdelijk, stom en noodzakelijk voor nieuw leven.

Kartonnen doos

Na wat onderzoek blijkt dat balsemen in Nederland niet is toegestaan, behalve in uitzonderlijke gevallen. Na het zien van het Vox-filmpje en alle schadelijke gevolgen van het proces, stelt dat me gerust. In de Nederlandse wet is zelfs opgenomen dat de kist vervaardigd moet zijn uit biologisch afbreekbaar materiaal, die het doel van de begrafenis niet belemmeren. Bij een traditionele Nederlandse begrafenis duurt het daarom ‘maar’ 10 jaar voordat een lichaam ontbonden is. Een crematie gaat wel sneller, maar kost wel enorm veel energie. Begraven is dus duurder, maar heeft meestal de kleinste voetafdruk.

Welk omhulsel je gebruikt heeft een grote invloed op die voetafdruk. Hoewel de wet een biologisch afbreekbare kist vereist, is men wel vrij in de interpretatie van wat dat precies betekent. De ene kist laat meer verontreiniging achter dan de ander. Een hardhouten kist is prachtig en misschien van FSC-gekeurd hout, maar denk ook aan de energie of tijd die nodig is om die kist helemaal op te branden. Kies dan liever voor een kist van riet of karton. Ja, je leest het goed: Karton is een optie, net als biopolymeren en wilgentenen. Wellicht zijn er crematoria die deze vrijgekomen warmte kunnen hergebruiken. Of is dat taboe?

Natuurbegrafenis

Een manier om te zorgen dat je het natuurlijke tempo van ontbinding volgt, is de natuurbegrafenis. Kan dat in Nederland? Ja dat kan en het spreekt mij persoonlijk erg aan. De natuurbegrafenis is niet alleen erg romantisch omdat je tussen de bomen en onder de bloemetjes begraven wordt. Je lichaam wordt ook beschikbaar gesteld aan de natuur als grondstof. Heel circulair dus.

Natuurbegraven Nederland werkt overigens samen met Natuurmonumenten. Een gebied wordt niet overmatig belast en als het vol is, wordt het overgedragen aan Natuurmonumenten als natuurgebied voor recreatie. Daarom lijkt het me voor nabestaanden ook prettiger om je daar op te komen zoeken, dan op een kerkhof met stenen en muren vol urnen. Ze worden dan hopelijk niet alleen herinnerd aan verlies, maar ook aan de schoonheid van de natuur.

Nabestaanden

Wat je ook kiest, zorg ook dat je nabestaanden weten wat je wilt voordat het nodig is. Dat bespaart je familie niet alleen veel onzekerheid en ruzie over wie je het beste kende. Het is ook verstandig omdat vergankelijke materialen vaak worden gezien als goedkoop en respectloos. Daarom zullen ze door nabestaanden niet snel gekozen worden. Zet daarom op papier wat je belangrijk vindt, zodat ze weten waar ze naar moeten vragen. Of beter, regel het zelf (ruim) voordat je het echt nodig hebt.

Wormen

Blijkbaar zijn wormen een dingetje. Veel mensen blijken bang te zijn om door de beestjes opgegeten te worden en daarom zelfs voor crematie te kiezen of stevige kisten. Ik denk dan zelf: daar merk je toch niks van als je daar ligt? Daarnaast is het ook een misvatting. Wormen komen namelijk niet in de buurt. Om ook mijn steentje bij te dragen aan het debunken van de wormenfobie: Je lichaam wordt altijd dieper begraven dan waar wormen leven en wormen eten geen vlees. Zou dat ook gelden voor maden vraag ik me dan af?

Laatste tip: Upcycle yourself

Een andere manier om te zorgen dat je snel verwerkt wordt is om zo weinig mogelijk achter te laten. Doneer dus als je daar geen principele bezwaren tegen hebt. Donor zijn past in een circulaire samenleving. Daarom heb ik zelf aangegeven dat ze alles mogen hebben. Stiekem hoop ik dat het nog zo lang duurt, dat mijn onderdelen niet langer bruikbaar zijn. Zijn ze dat nog wel, dan mag iemand anders ze hebben.

Of je dat nou wel of niet wilt en je leest dit, ga even naar het donorregister. Ja er is een nieuwe wet waardoor het niet noodzakelijk is. Ook hiervoor denk ik: Neem even de moeite om aan te geven wat je wilt, zodat je dierbaren niet vol twijfels of onnodige boosheid achterblijven. Dat zullen ze op dat moment al genoeg hebben.